Deze week las ik met veel plezier in het boekje ‘Inner Octaves’ van Michel Conge.
Conge was een Franse bioloog en dokter die aan het einde van WW2 werd geïntroduceerd bij Gurdjieff en tot diens overlijden in 1949 met hem werkte. Daarna vormde zich een groepje zoekers naar waarheid om hem heen, die hij begeleidde en onderwees tot aan zijn overlijden in 1984.
‘Inner Octaves’ is een Engelse vertaling van een deel van de leergesprekken die plaatsvonden tussen Conge en zijn leerlingen. Het zijn frisse, provocatieve stukken, geheel in de stijl van Gurdjieff: Eerst wordt er een knuppel in het hoenderhok gegooid, zodat je systeem wakker wordt, en daarna (als je het boekje dan niet in een hoek hebt gegooid tenminste) ga je mee op onderzoek.
Zo heeft Conge het onder andere over twee begrippen waar Gurdjieff veel mee werkte, die van de mechanische mens versus bewustzijn. Conge zegt daarover: “Lange tijd vinden we het idee mechanisch te zijn aanstootgevend, alsof het een persoonlijke belediging is die de lering ons naar het hoofd slingert. Maar het is één van de meest opwindende ideeën die er kunnen zijn, en één die vol is van hoop.”
Ik moest grinniken toen ik dit las, want ook ik was ooit één van die mensen bij wie het woord ‘mechanisch’ allerlei allergische reacties opriep, leven was immers pas Leven als het individueel, buitenissig en onvoorspelbaar was… Inmiddels ben ik iets wijzer en milder geworden, vooral door het leren verstaan van de alles doordringende werkzaamheid van polariteit. Polariteit staat aan de basis van het kunnen behouden van leven, zowel in de buitenwereld als in de binnenwereld. En in het licht van wat ik inmiddels hiervan versta, begreep ik goed wat Conge bedoelde met het hoopvolle perspectief van ons mechanische zelf.
Een korte uitleg: Dit beleefbare leven hier op deze planeet speelt zich af tussen twee polen. Denk aan een batterij. Tussen de plus en de min stroomt de energie, zowel naar boven als naar beneden. Die stroom maakt veld. Magnetisch veld. Dat is te meten. Om een batterij heen, om onze planeet heen, om ons mensen heen. Zonder magnetisch veld geen leven. Zonder plus en minpool geen magnetisch veld.
Wij mensen bestaan ook uit twee polen. Een geschapen pool (dat is waar we mechanisch zijn: een georganiseerd geheel dat ergens voor is bedoeld) en een scheppende pool, ons vermogen ideeën tot vorm te brengen en tot kennis te komen. Je kan ook zeggen: we zijn zowel schepsel als schepper. Dan zeg je het mooi poëtisch en bijna abstract, daarmee raakt het je niet in je weerstand en voorkeur zoals de woorden mechanisch en bewustzijn dat doen. Daar zit dan ook precies de waarde van deze woorden, ze laten je niet onverschillig, je wordt geraakt. En waar je geraakt wordt, komt er door de wrijving energie beschikbaar. Energie die je vervolgens aan kunt wenden om tot helderheid te komen over deze twee wezenlijke begrippen.
De polariteit mechanische mens – bewustzijn is een krachtige dynamo om nieuwe gebieden van beleving te betreden. Ik kwam tot de volgende omschrijving:
Wij zijn geschapen als een leven-dienende machine met het vermogen bewustzijn te manifesteren en transformeren.
Rumi beschrijft het belang hiervan als volgt:
Er is één ding op de hele wereld dat je nooit mag vergeten.
Wanneer je alles vergeet, maar dat ene niet,
hoef je je nergens zorgen over te maken.
Maar wanneer je overal aan denkt,
alles doet en niets vergeet,
maar je vergeet dat ene,
dan heb je eigenlijk niets gedaan.
Hij zegt hier mee dat je je mechanische deel niet mag vergeten, vergeet niet waar je voor bedoeld bent! Wanneer je je bedoeling in verbinding brengt met je scheppende vermogen, creëer je wat we de hemel op aarde noemen: in overeenstemming met kosmische en natuurlijke wetmatigheden.
WIl je deze werkzaamheid in je eigen leven aanzetten? Dan is het zinnig om regelmatig onderzoek te doen naar je eigen voorkeuren en stokpaardjes. Waar je allergisch voor bent is ook een prachtige ingang. Daar zoek je vervolgens de tegenoverliggende kwaliteit bij. Zit hier iedere dag een aantal minuten mee, ze beiden als gelijkwaardige waardes behoudend in je geest, in je systeem. Door op die manier te werken met de allergieën, vermijdingen en voorkeuren van je dagelijkse zelf, zet je een dynamo aan waarmee je je systeem in een ruimer perspectief kunt brengen, dichterbij de diepere waarheid van wat het betekent om een menselijk wezen te zijn: als leven-dienende machine die het vermogen heeft bewustzijn te manifesteren en transformeren….